Bu darsda siz klassik mexanika asoslari boʻlgan Nyuton qonunlari bilan tanishasiz. Baʼzan ular hissiyotlarimizga mos kelsa, baʼzida buning teskarisi boʻladi. Videoni koʻring va olamga boʻlgan qarashingizni sinovdan oʻtkazing. Videoni koʻrib boʻlganingizdan soʻng, dunyo sizga boshqacharoq koʻrina boshlaydi.
It mening boshim ustida bir panjasiga tiralib, muvozanatda turibdi. Boshim itning panjasiga kuch bilan taʼsir qilyaptimi? Bu holda itning gravitatsiya kuchini kompensatsiyalovchi kuch boʻlmasa, it bunday akrobatik holda tura olarmidi? Biz bu muvozanatlovchi kuchni qanday ataymiz? Taʼsir etuvchi kuchning taʼsir tekisligiga perpendikulyar boʻlgan proyeksiyasi uchun umumiy nom bormi? Bu tugʻilishi mumkin boʻlgan odatiy savollardir.
Fizika professorlari shunchaki “kuch” emas, balki “natijaviy kuch” yoki “muvozanatlashmagan kuch” deb gapirishda ehtiyotkor boʻlishlariga guvoh boʻlasiz. Nima uchun? Ushbu dars bu jarayon nega sodir boʻlishi va Nyuton qonunlari haqida koʻproq maʼlumotga eʼtibor qaratadi.
Ushbu qisqa darsda siz Nyuton qonunlarini qay darajada tushunganingizni bilish uchun sayyora sirtida harakatlanayotgan muz boʻlagi haqidagi masala bilan tanishasiz. Video davomida sizga savollar bilan ham murojaat qilamiz.
Hayotda deyarli hammamiz qor bilan qoplangan qiyaliklar ustida sirpanganmiz va qiya tekislik qanchalik silliq boʻlsa, tezlanish shunchalik kattaroq boʻlishini sezganmiz. Ushbu darsda biz shu kabi holatlarga kengroq toʻxtalamiz. Biz qiya tekislikdagi jismlarga toʻxtalib oʻtamiz. Shuningdek, tinchlikdagi va harakatdagi ishqalanish kuchi bilan tanishamiz.
Yoʻl qatnovi yomonmi? Chaqaloq yigʻlayaptimi? Toʻlash uchun toʻlov qogʻozlari? Tushkunligingizni yengillashtirish uchun ozgina kalgon (suvni yumshatuvchi) bilan choʻmilishni rejalashtiryapsizmi (YouTubeʼdan izlang)? Ushbu darsga bularning hech qanday aloqasi yoʻq.
Hozirgacha biz koʻrgan kuchlarning aksariyati “itaruvchi” kuchlardir – chunki atomlar bir-biriga yaqin boʻlishni xohlamaydi. Endi biz “tortish” kuchi yoki oʻzaro taʼsirni oʻrganamiz (mikro darajadagi bogʻlangan atomlar orasidagi tortishish kuchi).
Agar ikki jism bir xil tezlanish bilan harakatlanishi shart boʻlsa (xuddi ip orqali oʻzaro ulangan yuklar yoki bir-biriga tekkizib qoʻyilgan qutilar kabi), biz jismlar sistemasini bitta yaxlit jism deb qarashimiz mumkin.